Arbeidsvoorwaarden: cao of avr

Voor het merendeel van de organisaties worden de arbeidsvoorwaarden geregeld via een collectieve arbeidsovereenkomst, een cao. Vakbonden en werkgeversorganisaties regelen deze arbeidsvoorwaarden. In een cao staan afspraken over arbeidsvoorwaarden, zoals over loon, toeslagen, betaling van overwerk, werktijden, proeftijd, opzegtermijn of pensioen. Veel bedrijfstakken hebben een cao, maar het komt ook voor dat middelgrote en grote organisaties een eigen cao hebben. Daarnaast zijn er organisaties die geen cao hebben. Zij hebben een arbeidsvoorwaardenreglement (avr) waarin zij hun eigen arbeidsvoorwaarden hebben vastgelegd. In deze checklist leggen we aan u het verschil tussen een cao en een avr uit en hoe u hier als HR-professional mee om kunt gaan.

Collectieve afspraken

Alle organisaties uit een sector waarvoor een cao geldt, moeten zich aan de afspraken in de cao houden. Dat komt doordat een cao ‘algemeen bindend’ wordt verklaard door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Lastig is dat er organisaties zijn waarvoor meerdere cao’s gelden. Dat is mogelijk als werknemers onder verschillende beroepsgroepen vallen. Een woningcorporatie heeft bijvoorbeeld onderhoudsmensen in dienst, die onder een andere cao vallen dan het kantoorpersoneel. U bent verplicht om in de arbeidsovereenkomst te melden of er een cao van toepassing is.

Welke cao’s zijn er?

We kennen vier varianten:

Ondernemings-cao: in een ondernemings-cao staan collectieve afspraken die binnen één bedrijf of instelling gelden. Vaak is dat het geval bij grotere bedrijven.
Bedrijfstak-cao: als er veel kleinere organisaties uit een sector zijn die gezamenlijk afspraken willen maken over arbeidsvoorwaarden, dan sluiten ze samen een bedrijfstak-cao af.
Raamwerk-cao: naast cao’s waarin alles vastligt, komt er steeds meer maatwerk. Een raamwerk-cao biedt ruimte om binnen het raamwerk als organisatie zelf andere afspraken te maken met werknemers of ondernemingsraden.
Cao à la carte of cafetariasysteem: de cao à la carte gaat nog een stap verder. Daarin kan een werknemer de arbeidsvoorwaarden zoveel mogelijk aanpassen aan zijn eigen voorkeur en omstandigheden. De cao is dan een menu van arbeidsvoorwaarden waar werknemers uit kunnen kiezen.

Een cao, een avr, of beide

Als uw organisatie niet onder een cao valt, kunt u een arbeidsvoorwaardenreglement (avr) opstellen. In de avr staan de arbeidsvoorwaarden die specifiek voor uw organisatie gelden. U kunt ook een avr opstellen, als uw organisatie onder een cao valt. Het gaat dan op aanvullende afspraken. Deze mogen nooit ten koste van de werknemer gaan. Als bijvoorbeeld in de cao staat dat medewerkers recht hebben op minimaal vijf weken verlof, dan mag u in de avr niet afspreken dat dit maar vier weken zijn, maar wel meer dan vijf.

Houd bij het opstellen van een avr ook altijd rekening met de huidige wet- en regelgeving. Zoals het minimumloon en de afspraken over het minimum aan vakantiedagen.