Hoge inflatie compenseren? Dat kan via eenmalige uitkering

Wegens de hoge inflatie gaan werknemers fors in koopkracht achteruit. De inflatie in december 2021 bedroeg 5,7%, over heel 2021 gemeten was het 2,7%. De gemiddelde cao-lonen stegen afgelopen jaar met slechts 1,9%. Dat betekent dat werknemers fors minder waar voor hun geld krijgen. Is dat koopkrachtverlies nog te compenseren? Dat hangt af of er sprake is van indexatie en of er voldoende loonruimte is bij uw organisatie.

Indexatie

Er zijn verschillende manieren op lonen te indexeren en (meer of minder) in de pas te laten lopen met de inflatie. Dat gebeurt op verschillende manieren.

• Via cao
  Zes op de tien organisaties vallen onder een cao. Daarbij zijn meerjarige loonafspraken gemaakt. Het ligt niet voor de hand dat deze tussentijds worden opengebroken. Bij een nieuwe cao wordt de inflatie meestal achteraf verrekend met toekomstige loonstijgingen. Is er een dus een cao van toepassing, dan is er dus vanzelf een prijscompensatie, al is die soms niet volledig en in ieder geval te laat.
• Via avr
  Minder vaak komt de arbeidsvoorwaardenregeling (avr) voor. Dat is een bedrijfseigen afspraak, meestal gemaakt met de OR in plaats van de vakbond. Is dat voor uw organisatie van toepassing, check dan wat voor soort indexatie daarin is afgesproken. Een eerste mogelijkheid is een vooraf vastgelegde stijgingspercentage, zoals in een cao. Dan geldt het bovenstaande. Een tweede optie is het volgen van een CBS-loonindexcijfer. Die blijft nu duidelijk achter bij de inflatie. En misschien wilt u dat compenseren. Een derde optie is dat er in de avr een prijsindexatie staat: de lonen stijgen dan net zo hard als de prijzen. In dat geval hoeft u niets te doen en, de lonen zijn al ‘welvaartsvast’.
• Geen indexatie
  Verhoogt uw organisatie nooit de lonen? Dan is het zeker goed om te kijken of uw werknemers kunt compenseren. Zij kunnen elk jaar minder kopen van hun loon. Op den duur leidt dat tot onderbetaling en vertrek van werknemers naar elders, waar ze voor hetzelfde werk meer verdienen.

Eenmalige uitkering

Een van de dingen die elke organisatie kan doen, los van cao of avr, is het geven van een eenmalige uitkering. Daar moet wel de benodigde loonruimte voor zijn. En – omdat het een aanvullende arbeidsvoorwaarde is – ook de instemming van de OR. Maar die zal dat niet gauw tegenhouden. Hoe kan u als HR-professional een eenmalige uitkering voor alle medewerkers ontwerpen? Hierbij twee voorbeelden:

• Vast percentage voor iedereen. Het simpelste is een vast percentage van ieders salaris te nemen. In dit geval maximaal 2,7% (de gehele prijsinflatie over 2021), of minder (bijvoorbeeld het verschil tussen wat in cao of avr is afgesproken en de prijsindex). Met een vast percentage ontvangt iedere medewerkers een ander geldbedrag, afhankelijk van het individuele salaris. De veelverdieners krijgen een fors bedrag, de minderverdieners een kleiner bedrag.
• Vast geldbedrag voor iedereen. U kunt ook kiezen voor een meer nivellerende regeling. Daarvoor laat u het door u gewenste percentage op de mediaan, het middelste salaris van alle werknemers. De uitkomst daarvan is een geldbedrag, dat elke werknemer ontvangt. Werknemers uit de lagere salarisgroepen worden zo relatief beter bedeeld dan werknemers in de hogere salarisgroepen.