Geen wettelijk recht werkgevers voor testen op alcohol en drugs

Werkgevers krijgen geen wettelijk recht om werknemers te testen op gebruik van alcohol, drugs, medicijnen (ADM) en andere middelen die het functioneren op de werkvloer mogelijk beïnvloeden. Het wettelijk mogelijk maken van testen is complex en maakt inbreuk op de lichamelijke integriteit. Ook brengt dit een aanzienlijke verhoging van de regeldruk met zich mee. Testen op middelengebruik door werkgevers blijft wettelijk verboden, met uitzondering van enkele specifieke beroepen. Dat schrijft staatssecretaris Nobel van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 28 mei in een verzamelbrief Gezond en veilig werken aan de Tweede Kamer.

Testen bij gevaarlijk werk

In 2022 heeft toenmalig minister van Gennip onderzocht of er mogelijkheden waren om de Arbowet aan te passen voor het onder strenge voorwaarden en voor specifieke functies en functiegroepen toestaan van alcohol- en drugstesten bij Brzo-bedrijven. Dit zijn bedrijven die onder het Besluit risico’s zware ongevallen vallen omdat zij met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken. Aanwezigheid van een goed AD-beleid (alcohol en drugs) binnen de organisatie, zou een voorwaarde zijn om te mogen testen. De resultaten van dit onderzoek bieden geen aanleiding voor een wettelijk recht op testen. Recenter onderzoek naar veiligheidsproblemen door middelengebruik op de werkvloer laat zien dat ernstige incidenten zeer zeldzaam zijn. De omvang van de problematiek is dus beperkt.

AD-gebruik contractueel verbieden

Werkgevers hebben volgens de staatssecretaris nu voldoende wettelijke mogelijkheden om gebruik en beschikbaarheid van alcohol en drugs op het werk contractueel te verbieden. Ze kunnen bovendien sancties opleggen als ontzegging van de toegang tot de werkvloer en disciplinaire maatregelen nemen. In het uiterste geval ontslag op staande voet. Werknemers worden door de Arbowet verplicht om op het werk voorzichtig en zorgvuldig te zijn en geen gevaar te veroorzaken voor zichzelf en anderen. Ook moeten werknemers gevaarlijke situaties melden, zo ook (een vermoeden van) middelengebruik bij een ander.

In Nederland is het testen op alcohol- en drugsgebruik verboden. Uitzonderingen op dit verbod zijn boordpersoneel van vliegtuigen, chauffeurs van wegvoertuigen, loodsen, machinisten en schippers. Deze uitzonderingen zijn geregeld in het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer.