Nachtwerk en gezondheid

Als werknemers ook ’s nachts moeten werken, is het de zorgplicht van de werkgever om de gezondheidsrisico’s te minimaliseren die met nachtwerk samenhangen. Het is bekend dat nachtwerk de biologische klok in de war schopt. Tijdens nachtwerk zijn werknemers actief op het moment dat het lichaam rust wil en krijgen ze pas rust op het moment dat het lichaam normaal gesproken actief is. Minder bekend is dat bij nachtwerk ook de risico op ernstige gezondheidsproblemen als diabetes type 2, hartklachten, beroertes en slaapproblemen toenemen.

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen. De beste preventie is helemaal geen nachtwerk. Als je organisatie niet onder nachtwerk uitkomt, kijk dan of het te reduceren valt tot het hoogstnoodzakelijke. Dit is wat de werkgever verder kan doen:

Bied gelegenheid tot het nemen van voldoende (korte) pauzes om even te bewegen.
Zorg dat er powernaps gedaan kunnen worden van een kwartiertje.
Voorkom te veel en te zwaar eten, bied hoogstens een lichte maaltijd aan.
Beperk het gebruik van felverlichte computerschermen, mobieltjes of bewakingsmonitoren; vaak is de intensiteit en de kleur (liever geen blauw licht) instelbaar.
Voorkom dat (oververmoeide) werknemers na afloop van hun nachtdienst niet met eigen vervoer naar huis gaan, de kans op ongelukken is dan het grootst.

Preventief Medisch Onderzoek

Een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) gericht op nachtwerk geeft werkgevers en werknemers inzicht in hun gezondheid en de risico’s door het nachtwerk. Werknemers hebben recht op zo’n gezondheidsonderzoek, maar zijn niet verplicht om er aan deel te nemen als de werkgever het aanbiedt.

RI&E

Omdat nachtwerk genoeg gezondheids- en arbeidsrisico’s met zich meebrengt, is het verstandig in de risico- inventarisatie en evaluatie (RI&E) aandacht te besteden aan:

de noodzaak om nachtdiensten in te zetten;
de onderbouwing van het nachtdienstrooster volgens de Arbeidstijdenwet;
de gevolgen voor de gezondheid van werkenden door nachtdiensten;
mogelijke afwijkende arbeidsomstandigheden;
de faciliteiten tijdens de nachtdienst zoals pauzes, maaltijden of tussendoor slapen;
de gecombineerde belasting van nachtwerk met andere zware omstandigheden, zoals fysieke arbeid, veiligheidsrisico’s en mogelijk als enige aanwezig zijn op de werkvloer;
de gevolgen voor de werk-privébalans van werknemers en de mogelijkheid om dit te bespreken met u als werkgever.

Leefstijladvies

De werkgever kan de medewerkers ook leefstijladvies geven over preventieve maatregelen die zijzelf kunnen nemen. Denk hierbij het zorgen voor een goed verduisterde slaapkamer en het afzien van alcohol, tabak en cafeïne vlak voor het slapen gaan.

Klachten

Heeft een werknemer eenmaal klachten als gevolg van de nachtdiensten, dan is het verstandig dat deze werknemer voorlopig geen nachtdiensten meer draait. Hiermee voorkomt de werkgever dat de klachten verergeren en de werknemer mogelijk langere tijd uitvalt. Ook is het verstandig de werknemer bij toenemende klachten meteen door te sturen naar de bedrijfsarts. Wees er alert op dat de werknemer ook echt niet meer ingepland wordt voor de nachtdienst.

Meer lezen over dit onderwerp? Bekijk dan de checklist Werktijden.