‘Snel aanpassen arbeidsongeschiktheidsstelsel’

Met de huidige instroom van 60.000 arbeidsongeschikten loopt het stelsel helemaal vast. Er zijn nu 600.000 mensen met een WIA-uitkering. Alleen met grote aanpassingen in de uitvoering én in wet- en regelgeving is het systeem nog te redden. Daarvoor moet in ieder geval de druk op de verzekeringsartsen afnemen, door een deel van de keuringen niet meer door artsen maar andere deskundigen te laten doen en door het aantal herkeuringen sterk te reduceren.

‘Werk aan de WIA – naar een stelsel dat weer werkt’

Dat staat in het ambtelijk advies ‘Werk aan de WIA – naar een stelsel dat weer werkt’, dat op 12 december aan de Tweede Kamer is aangeboden. Daaruit blijkt dat bij niet ingrijpen de achterstanden bij UWV oplopen tot 200.000 wachtenden in 2030 en een wachttijd tot drie jaar. De WIA-instroom is de afgelopen jaren verdubbeld vanwege een toename van het aantal aanvragen van oudere werknemers. Zij moeten langer doorwerken omdat de pensioenleeftijd is verhoogd en er zijn minder mogelijkheden voor vroegpensioen. Maar ook de instroom vanwege psychische aandoeningen is gegroeid; inmiddels is meer dan 40% van de WIA-instroom psychisch gerelateerd, vooral bij jongeren en vrouwen. Tegelijkertijd is het aantal verzekeringsartsen afgenomen.

Afschaffen IVA

Voor werknemers die arbeidsongeschikt uit dienst gaan, regelt de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) twee opties: de WGA en de IVA. Het aantal uitkeringen voor volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid (IVA) is gestegen van 20% naar 40%. De ambtelijke werkgroep adviseert het nieuwe kabinet daarom de IVA-uitkering af te schaffen voor nieuwe gevallen, omdat de periodieke herbeoordelingen daarvoor te complex en tijdrovend zijn. Zij krijgen dan een WGA-uitkering, net zoals andere mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn. Om onnodige herkeuringen van bestaande IVA’ers te voorkomen, moeten werkgevers hun verzoek daartoe inhoudelijk onderbouwen, dan wel betalen voor een herbeoordeling door het UWV.

Aanhouden loondoorbetalingsplicht

Het ambtelijk advies aan het kabinet is niet te tornen aan de tweejarige loondoorbetalingsplicht van zieke werknemers. Het is niet verstandig om dat terug te brengen naar één jaar, omdat het volgens het CPB een van de krachtigste en meest succesvolste beleidsmaatregelen is om ziekteverzuim en daaropvolgende arbeidsongeschiktheid te verminderen. Verkorten van de loondoorbetalingsplicht leidt tot meer en eerdere instroom en dus extra wachttijden en hogere kosten. Bovendien re-integreren veel zieke werknemers in het tweede jaar bij hun eigen werkgever. Vanuit een uitkering aan het werk gaan is veel minder succesvol.