Nieuw verlofstelsel: van 10 naar 3 regelingen

Er zijn tien wettelijke verlofregelingen die bijdragen aan een goede balans tussen werk en zorg. Veel werknemers weten alleen niet waar ze recht op hebben. Het kabinet heeft daarom een ontwerp gemaakt voor een nieuw verlofstelsel met nog slechts drie soorten verlof, voor de zorg voor kinderen, de zorg voor naasten en voor persoonlijke situaties. Eenduidiger, toegankelijker en met een eerlijker verdeling van de financiële verantwoordelijkheid en zeggenschap. Dat schrijft Minister Van Gennip (SZW) op 10 april in een brief aan de Tweede Kamer.

Keuze is aan volgend kabinet

Het is de bedoeling binnen elk cluster de procedure, verlofduur, uitkering, financiering en administratieve verplichtingen zoveel mogelijk gelijk te trekken, zodat het voor werknemers makkelijker wordt om verlof op te nemen. Er zijn twaalf (sub)scenario’s, met verschillen in hoogte en duur van de verlofuitkeringen. Sommige keuzes leveren geld op, anderen kosten tientallen miljoenen of in het uiterste geval zelfs twee miljard meer. Het is aan een volgend kabinet om die keuzes te maken.

Verlof voor de zorg voor kinderen

Onder deze noemer kan een werknemer verlof inzetten rond de geboorte van en zorg voor jonge kinderen, bij adoptie en bij pleegzorg. De nieuwe regeling vervangt het bestaande zwangerschaps- en bevallingsverlof, het (aanvullend) geboorteverlof, het adoptie- en pleegzorgverlof en het (betaald) ouderschapsverlof. Het doel van dit verlof is onder meer het stimuleren van een gelijkwaardige verdeling van zorgtaken tussen partners en economische zelfstandigheid van ouders.

Verlof voor de zorg voor naasten

Hier gaat het om ene bundeling van het bestaande kort- en langdurend zorgverlof, dat bijvoorbeeld kan worden ingezet om tijdelijk mantelzorg te verlenen. Steeds meer werkenden krijgen hiermee te maken en de verwachting is dat dit de komende jaren verder zal toenemen als gevolg van de vergrijzing en het gegeven dat we allemaal langer doorwerken. Er zijn twee scenario’s uitgewerkt: een waarin de bestaande verlofregelingen worden geïntegreerd en een uitgebreidere versie.

Verlof bij persoonlijke situaties

Uit het huidige verlofstelsel vallen twee regelingen onder ‘persoonlijke situaties’: het calamiteitenverlof en kortverzuimverlof. Het gaat om verlof van korte duur dat je kan opnemen als je door onvoorziene of zeer bijzondere omstandigheden niet kan werken. Denk aan het overlijden van een naaste, calamiteiten thuis en het begeleiden van een naaste bij een doktersbezoek. Of in de toekomst bijvoorbeeld rouwverlof, transitieverlof of verlof wegens huiselijk geweld. Het blijft hier gaan om maatwerk, waarover werkgever en werknemers individuele afspraken maken als het zich voordoet.

Wet arbeid en zorg

Tot nu toe zijn alle tien regelingen ondergebracht in de Wet arbeid en zorg (Wazo). Die is sinds de invoering in 2001 vaak uitgebreid en gewijzigd wegens nationale wensen of nieuwe Europese regelgeving. Recente aanvullingen zijn het geboorteverlof (2019), het aanvullend geboorteverlof (2020) en het betaald ouderschapsverlof (2022). Eerdere wijzigingen waren de uitbreiding van het zorgverlof, de specifieke verlenging van het zwangerschaps- en bevallingsverlof en het flexibeler ouderschapsverlof (2015). Per saldo heeft dit geleid tot oerwoud aan regelingen.