Vrije dagen

Wettelijke vakantiedagen

Het aantal vakantiedagen waarop een werknemer jaarlijks recht heeft is wettelijk vastgelegd op vier keer het aantal werkuren per week. Een werknemer die fulltime werkt krijgt twintig vakantiedagen per jaar. Bij deeltijdwerk wordt de vakantieopbouw berekend naar rato. Werknemers bouwen vakantiedagen op zolang zij loon ontvangen. Tijdens hun vakantie loopt de opbouw van vakantiedagen dus ook door.

Opnemen vakantiedagen

In principe mogen werknemers hun vakantiedagen opnemen wanneer zij willen. Zij moeten vooraf wel toestemming vragen, maar u kunt vakantieverzoeken niet zomaar weigeren. Hiervoor geldt een aantal regels:

• De werknemer heeft recht op een vakantie voor een aaneengesloten periode van veertien dagen.
• Ook korte vakantieperioden van slechts één of enkele uren zijn toestaan.
• U mag een verzoek weigeren bij zwaarwegende bedrijfsbelangen, bijvoorbeeld vanwege een noodsituatie of omdat de werknemer onmisbaar is in de weken voor een grote deadline.
• Eenmaal gegeven toestemming mag u alleen herroepen wegens zwaarwegende bedrijfsbelangen. Is de vakantie al geboekt, dan moet u deze wel vergoeden.

U moet binnen twee weken schriftelijk bezwaar maken tegen een vakantieaanvraag, anders gaat u volgens de wet stilzwijgend akkoord.

Bovenwettelijke vakantiedagen

Vaak is in de cao of arbeidsovereenkomst afgesproken dat werknemers naast de wettelijk verplichte vakantiedagen extra  vakantiedagen opbouwen. Dit zijn de bovenwettelijke vakantiedagen. De werkgever mag deze extra dagen, in tegenstelling tot de wettelijke vakantiedagen, laten vervallen of afkopen. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn in periodes waarin het extra druk is of veel werknemers ziek zijn. De werknemer moet er dan zelf wel mee akkoord gaan.

Verlof en vakantie

Naast de vakantiedagenregeling zijn er verlofregelingen, zoals zorgverlof en zwangerschapsverlof. Niet alle verlofvormen zijn wettelijk vastgelegd. In dat geval staan hierover afspraken in de cao of neemt u dit op in de individuele arbeidsovereenkomst. Juridisch gezien is vakantie niet hetzelfde als verlof. Verlof is gebonden aan een specifieke reden, zoals een ziek kind, een gesprongen waterleiding of een begrafenis. Een vakantie is niet gekoppeld aan een gebeurtenis; de werknemer kan dan zelf bepalen wat hij met zijn vrije tijd doet.

Vakantiereglement

Het opstellen van een vakantierooster is vaak niet gemakkelijk, zeker niet rond de zomervakantie. Om problemen te voorkomen kunt u een vakantiereglement opstellen. Voor u is het een handig hulpmiddel en voor werknemers kan het voor meer duidelijkheid zorgen. Het reglement kan informatie bevatten over de maximale aaneengesloten vakantieperiode, het tijdstip waarop het vakantierooster wordt gemaakt en de manier waarop werknemers de vakantieaanvraag moeten indienen.

Feestdagen

De belangrijkste officiële feestdagen in Nederland zijn nieuwjaarsdag, Koningsdag, Pasen, Pinksteren en Kerstmis. Het merendeel van de Nederlanders krijgt op deze dagen een betaalde vrije dag. Er zijn echter geen wettelijke regelingen die de werkgever verplichten om een vrije dag toe te staan, aangezien niet elke organisatie het zich kan veroorloven om volledig dicht te gaan tijdens feestdagen. Vaak zijn hierover wel afspraken gemaakt in de cao, het personeelsreglement of individuele arbeidsovereenkomsten.

Cao

Veel regelingen op het gebied van vakantie en feestdagen staan in de cao van uw sector. Zo hebben sommige branches een collectieve vakantie of een langere onafgebroken vakantieperiode dan twee weken. Daarnaast vindt u in de cao op welke feestdagen de werknemer vrij krijgt en of dit als verlof geldt. In dat geval krijgt de werknemer een betaalde vrije dag zonder dat dit van zijn vakantiedagen wordt afgetrokken.

Soms zijn ook afspraken gemaakt over feestdagen waarop het minder vanzelfsprekend is om vrij te krijgen, zoals Goede Vrijdag en Bevrijdingsdag. Is dit niet het geval, dan moet een werknemer een vakantiedag opnemen als hij die dag vrij wil. Kijk daarnaast of de cao afspraken bevat over een salaristoeslag voor werken tijdens bepaalde feestdagen.

Feestdagen ruilen

De populaire feestdagen zorgen nogal eens voor rooster technische problemen, aangezien bijna iedereen dan graag vrij wil. Dit gaat meestal om christelijke feestdagen als Kerstmis en Pasen. Als uw organisatie werknemers heeft met een ander geloof kunt u dit probleem misschien oplossen door hen feestdagen te laten ruilen. De kans is groot dat zij liever vrij krijgen op een van hun eigen feestdagen. Weiger een ruilverzoek daarom niet te snel, maar kijk juist eens of het roosterproblemen kan oplossen. Staan in de cao afspraken over het ruilen van feestdagen, dan mag u sowieso niet zomaar weigeren.

Tijdens feestdagen mogen werknemers 12-uursdiensten draaien tussen 18.00 uur voorafgaand en 8.00 uur volgend op de feestdag. Het doel is dat meer werknemers vrij kunnen krijgen, aangezien er tijdens de feestdag minder personeel nodig is voor dezelfde hoeveelheid werk. Na afloop van een 12-uursdienst mogen medewerkers volgens de wet minimaal 12 uur niet werken. Daarnaast hebben zij tijdens de dienst recht op een uur pauze.

Hebben zij in de afgelopen 52 weken echter gemiddeld niet meer dan veertig uur per week gewerkt, dan mogen zij de volle 12 uur zonder pauze werken. U mag een 12-uursdienst overigens alleen invoeren als de regeling is opgenomen in de cao of als de OR ermee instemt.

Overwerk

Ook voorafgaand aan feestdagen geldt een speciale arbeidstijdenregeling zodat meer werknemers vrij kunnen krijgen op de dag zelf: werknemers mogen overwerken tijdens de zeven dagen voorafgaand aan de feestdag. Let er wel op dat een werknemer niet meer dan twee 14-uursdiensten mag draaien en dat hij over de hele week niet meer dan vijftig uur mag werken. Ook hierbij geldt dat de OR ermee akkoord moet gaan.