Checklists
Laatst gewijzigd op: 28 maart 2022

Zwangerschap en werk

Een van jouw collega’s is zwanger. Een spannende en mooie tijd natuurlijk voor haar. Maar misschien ook wel voor jou als HR-professional, want er zijn veel regels waar je rekening mee moet houden en als werkgever moet je een aantal zaken goed regelen. Hoe ga je om met zwangerschap op het werk? Deze checklist behandelt naast de wettelijke rechten over zwangerschap ook hoe werkgever en medewerker in gesprek kunnen blijven om over en weer meer begrip voor elkaars situatie te krijgen. Vooral geïnteresseerd in verlofregelingen bij zwangerschap en bevalling? Bekijk dan de checklist zwangerschaps- en bevallingsverlof.

Melding zwangerschap

Je kunt als werkgever pas iets regelen voor jouw zwangere collega zodra zij daarvan melding maakt. Een werknemer bepaalt zelf wanneer zij dit meldt, maar dat moet wel uiterlijk 3 weken voordat het zwangerschapsverlof begint.

Arbeidsomstandigheden

Wanneer je als werkgever op de hoogte bent van de zwangerschap van een medewerker, ben je verplicht om binnen twee weken de werknemer op de hoogte te stellen van alle risico’s die het werk heeft voor de zwangerschap. Daarnaast moet je het werk zo organiseren dat het geen schadelijke gevolgen heeft voor de zwangerschap. Raadpleeg voor de Arborichtlijnen voor zwangerschap op het werk het Arboportaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Dit kan betekenen dat het werk of de werktijden van de zwangere medewerker moeten worden aangepast.

Binnen een kantooromgeving is dat meestal niet zo’n probleem, maar binnen fysieke beroepen kan dat een behoorlijke uitdaging zijn. Want fysieke belasting tijdens de zwangerschap en tot zes maanden na de bevalling moet zoveel mogelijk beperkt worden. Dat geldt ook voor het werken met gevaarlijke stoffen, lawaai, lichamelijke trillingen en psychische belasting zoals een hoge werkdruk en stress.

Maak beleid rondom vervangende werkzaamheden en aangepaste werktijden, zodat je snel kunt schakelen bij een zwangerschap. Maar wees ook flexibel. Elke zwangerschap is anders en de behoeftes van de zwangere vrouw rondom werk ook. Ga in gesprek met de zwangere medewerker over vervangende werkzaamheden en aangepaste werktijden.

Overwerk en onregelmatige diensten en nachtdiensten bij zwangerschap

In principe zijn zwangere werknemers en werknemers die korter dan zes maanden geleden zijn bevallen vrijgesteld van overwerk, onregelmatige diensten en nachtdiensten. Daarvoor geldt wel een uitzondering wanneer je als werkgever kunt aantonen dat het overwerk of de nachtdienst écht noodzakelijk is.

Maximumaantal uren zwangere werknemer

Er zijn harde criteria gesteld aan het maximale aantal uren dat een zwangere werknemer mag werken. Deze maxima gelden tot zes maanden na de bevalling.

  • Maximaal 10 uur per dienst;
  • Maximaal 50 uur per week over een periode van vier weken;
  • Maximaal 45 uur per week over een periode van 16 weken.

Extra pauze en rustruimte

Een zwangerschap is vaak fysiek behoorlijk belastend. Daarom hebben zwangere medewerkers recht op meer pauze. Tot maximaal 1/8 van de dagelijkse werktijd. Daarnaast is een geschikte, afsluitbare ruimte om te rusten verplicht om ter beschikking te stellen aan zwangere medewerkers. Deze ruimte moet voorzien zijn van een bed of bank.

Zwangerschapsverlof

Een zwangere medewerker heeft recht op zwangerschapsverlof. Vier tot zes weken voorafgaand aan de uitgerekende bevallingsdatum en tien tot twaalf weken na de bevallingsdatum. De medewerker mag zelf kiezen of zij vier of zes weken voor (en dus tien of twaalf weken na) de bevalling met verlof gaat. Er zijn veel regels rondom het zwangerschapsverlof. Bekijk deze regels in de uitgebreide checklist zwangerschaps- en bevallingsverlof.

Zwangerschapsuitkering aanvragen

Gelukkig hoef je je geen zorgen te maken om de salariskosten van een zwangere werknemer. Alle salariskosten die je maakt tijdens het zwangerschapsverlof en eventueel ziekteverlof in verband met de zwangerschap worden namelijk door het UWV vergoed. Als werkgever betaal je het salaris gewoon door. UWV betaalt de zogenaamde WAZO-uitkering aan de organisatie. Het aanvragen is simpel. Via het werkgeversportaal van UWV kun je de aanvraag regelen. Daarvoor is wel een zwangerschapsverklaring nodig van de werknemer. Zorg dus dat je deze ontvangt. Ook moet je aangeven of de werknemer 6 of 4 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum met verlof wil.

Het kan voorkomen dat een zwangere medewerker halverwege haar verlof uit dienst treedt (bijvoorbeeld omdat zij de arbeidsovereenkomst heeft opgezegd of omdat haar contract afloopt). In dat geval kan het handiger zijn dat het UWV de uitkering rechtstreeks aan de werknemer betaalt. Dit kun je aangeven bij de aanvraag.

Vervanging regelen

De zwangere medewerker heeft recht op minimaal 16 weken zwangerschapsverlof. Zorg tijdig voor vervanging en overdracht. Ook kan de medewerker besluiten na haar zwangerschap minder te gaan werken. Probeer hier in gesprek met de medewerker achter te komen, zodat je ook hiermee rekening kunt houden met de personeelsplanning.

Ouderschapsverlof

Beide ouders hebben recht op ouderschapsverlof van 26 keer het aantal uren dat de ouder per week werkt. Met ingang van 2 augustus hebben ouders recht om in het eerste levensjaar van het kind negen weken betaald ouderschapsverlof op te nemen. De vergoeding bedraagt 70% van het dagloon.

Ontslag onder geen beding

Zwangere medewerkers hebben een sterke ontslagbescherming. Dat betekent dat zij onder geen beding ontslagen kunnen worden in de volgende situaties:

  • Tijdens de zwangerschap;
  • Tijdens het zwangerschapsverlof;
  • Tijdens het bevallingsverlof;
  • De eerste zes weken na het bevallingsverlof;
  • Tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid door zwangerschap of bevalling;
  • De eerste zes weken na deze arbeidsongeschiktheid.

Het contract van een zwangere medewerker mag niet worden ontbonden, dat geldt ook voorproefcontracten en tijdelijke contracten.