Seksuele intimidatie op de werkvloer

Wat is seksuele intimidatie?

Seksuele intimidatie op het werk is elke vorm van seksueel gedrag of toenadering dat door de ander als ongewenst, ongepast of grensoverschrijdend wordt ervaren. Seksuele intimidatie heeft verschillende uitingsvormen:

• Verbaal: seksueel getinte opmerkingen, grappen of toespelingen;
• Non-verbaal: gebaren, gezichtsuitdrukkingen, seksueel getinte afbeeldingen via WhatsApp;
• Fysiek: direct lichamelijk contact;
• Seksuele chantage: bijvoorbeeld bij kans op promotie.

Zorgplicht werkgever

Seksuele intimidatie is een vorm van psychosociale arbeidsbelasting. Werkgevers zijn wettelijk verplicht te zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving en moeten maatregelen nemen om psychosociale belasting te voorkomen. Daartoe heeft de werkgever een aantal instrumenten ter beschikking, zoals het opstellen van een Risico Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) en een Plan van Aanpak waarin de werkgever beschrijft welke maatregelen hij neemt om de risico’s uit de RI&E – in dit geval seksuele intimidatie – te voorkomen.

Medewerkers uit organisaties met meer dan 50 personen die niet gehoord worden door hun eigen organisatie kunnen ongewenst gedrag melden bij het Huis voor Klokkenluiders.

Aantoonbaar uitvoeren

Het beschikken over een RI&E en Plan van Aanpak is echter niet voldoende. Werkgevers moeten ook alle medewerkers op de hoogte stellen van de inhoud van de RI&E en het Plan van Aanpak. Verder moeten zij toezien dat de instructies en voorschriften door alle medewerkers worden nageleefd die erop gericht zijn seksuele intimidatie te voorkomen. Daarnaast hebben alle medewerkers op grond van de Arbowet de verplichting zaken rondom seksuele intimidatie direct te melden bij werkgever of vertrouwenspersoon. Medewerkers zijn namelijk op grond van artikel 11 lid e van de Arbowet verplicht om naar eigen vermogen zorg te dragen voor hun eigen veiligheid en die van collega’s.

Bij schending van de zorgplicht kunnen werkgevers aansprakelijk worden gesteld voor de schade die iemand oploopt door seksueel intimiderend gedrag.

Creëer een open cultuur

Het is belangrijk dat het management uitstraalt dat seksueel – en ander – grensoverschrijdend gedrag niet getolereerd wordt. Zorg daarom voor een open cultuur waar medewerkers zich veilig voelen. Hoe doe je dat?

• Laat het management en leidinggevenden voorbeeldgedrag vertonen.
• Leg gedragsregels vast in een protocol ongewenst gedrag op de werkvloer en neem deze op in het personeelshandboek.
• Leg vast wat de consequenties zijn bij ongewenst gedrag.
• Stel bij voorkeur een externe vertrouwenspersoon aan.
• Geef voorlichting over deze gedragsregels aan alle medewerkers en organiseer laagdrempelige acties, zoals de vertrouwenspersoon die zich voorstelt aan de medewerkers en het ophangen van posters die het College voor de Rechten van de Mens samen met werkgevers hebben ontwikkeld.

Tolereer als management geen vorm van ongewenst of grensoverschrijdend gedrag en hanteer een zero tolerance-beleid.

Inzet vertrouwenspersoon

Een vertrouwenspersoon is gehouden aan de geheimhoudingsplicht en gaat altijd vertrouwelijk om met de informatie van werknemers. De vertrouwenspersoon heeft een breed scala aan taken:

• verzorgen van eerste opvang van medewerkers die zijn lastiggevallen en die hulp en advies nodig hebben;
• onderzoeken of een oplossing in de informele sfeer mogelijk is;
• informeren van het slachtoffer over andere oplossingsmogelijkheden, zoals klachtenprocedures;
• begeleiden – indien gewenst – als de medewerker de zaak aan de orde wil stellen bij een klachtencommissie of directie van een organisatie;
• doorverwijzen naar andere hulpverlenende instanties, zoals een mediator;
• geven van voorlichting over de aanpak van ongewenst gedrag;
• adviseren en ondersteunen van leidinggevenden en management bij het voorkomen van ongewenst gedrag;
• registreren van gevallen van ongewenst gedrag.

Stel bij voorkeur een externe vertrouwenspersoon aan, dat maakt meldingen van seksueel overschrijdend gedrag laagdrempeliger.

Wat te doen bij grensoverschrijdend gedrag?

Als er ondanks alle preventieve maatregelen toch sprake is van een klacht, wat doe je dan? Zorg voor een duidelijk proces hoe je als management daartegen optreedt. Maak duidelijk dat dergelijk gedrag kan leiden tot ontslag en wijk niet van het protocol af. Als directie kan je de klacht door een onafhankelijk bureau laten onderzoeken. De uitkomst ervan bepaalt de te nemen maatregelen.

Arbeidsinspectie

De Arbeidsinspectie controleert of werkgevers de verplichtingen die uit de Arbowet voortvloeien ook daadwerkelijk worden nageleefd. Als een werkgever geen RI&E en Plan van Aanpak heeft of het eigen beleid niet naleeft, kan de Arbeidsinspectie maatregelen nemen, zoals het geven van een waarschuwing of het opleggen van boetes.

Meer weten over Maatregelen tegen seksuele intimidatie op de werkvloer, klik dan hier. Voor de checklist Gedragscode ongewenste omgangsvormen, klik hier. Voor de checklist Voorkomen van grensoverschrijdend gedrag, klik hier.