Japke-d. Bouma over ‘generatieverschillen’, foute grapjes en me-time op het werk

Maakt het uit hoe oud je bent op het werk of is dat allemaal onzin? We kennen allemaal de stereotypes over ‘boomers’ die trouwer zijn aan hun werkgever, Gen Z die parttime wil werken en doet aan quiet quitting en millennials die niet meer tegen een grapje kunnen. Maar hoe verschillend zijn deze generaties nu echt en hoe ga je hier op het werk mee om? Wij spraken Japke-d. Bouma, die zichzelf op Linkedin omschrijft als ‘kantooramazone’ en een wekelijkse column voor NRC schrijft over werk, carrière, het leven en (kantoor)taal.  Ze heeft ook meerdere boeken op haar naam staan, zoals ‘Ik kan nu niet bellen, want ik zit in een call’ en ‘#lovemyjob’. Daarnaast is ze te zien op 17 oktober tijdens HR Live, waar Japke de ‘verschillen’ tussen generaties op de werkvloer belicht.

Vooroordelen en verschillen

“Volgens de wetenschap bestaan consistente verschillen tussen generaties eigenlijk niet”, zo vertelt Bouma. “Intuïtief zien we vaak wel grote verschillen, maar dit lijkt meer gebaseerd op vooroordelen”, vervolgt ze. Dit neemt natuurlijk niet weg dat mensen op de werkvloer vaak moeten dealen met verschillende werkwijzen. Zo zeggen oudere mensen meestal goedemorgen en goedemiddag en beantwoorden ze hun mails vaker en willen jongere generaties een goede werk-privébalans bewaken.

“Toch kun je niet zeggen dat dit voor iedereen of voor elke generatie geldt. Ik denk dat het onderwerp ‘generatieverschillen’ zo populair is omdat mensen verschillen op de werkvloer graag willen verklaren aan de hand van generaties. Terwijl je geslacht, karakter, geboorteplaats, hoeveelheid werkervaring en levensbeschouwing meer invloed hebben op verschillende denkwijzen op je werk. Deze factoren zijn misschien wel belangrijker dan tot welke generatie je behoort.”

Foute grapjes

Welke grapjes kunnen echt niet meer? Dat is leeftijds- en functieafhankelijk, volgens Bouma. “Mannen van boven de 50 geven vaak veel complimentjes aan jonge vrouwen, terwijl ze die niet geven aan vrouwen van hun eigen leeftijd, laat staan aan mannen. Dan wekken ze al snel de indruk dat de complimenten ongepast zijn. Verder vind ik dat hoe precairder het onderwerp waar je grappen over maakt (seksisme, seksualiteit, gender), hoe beter de grap moet zijn.”

Bouma raadt aan om op de werkvloer geen complimenten meer te geven over het uiterlijk, en je in plaats daarvan te focussen op werkprestaties. Denk aan uitspraken als: ‘wat heb je een goed rapport gemaakt’, of: ‘wat een sterke presentatie.’ En niet: ‘wat heb je een lekker strak broekje aan’ of: ‘met jou zou ik wel een beschuitje willen eten.’ Daarmee houd je de sfeer neutraal en creëer je volgens Bouma een gelijker speelveld. “HR kan dit bevorderen door bewustwording te creëren en hier gesprekken over te blijven voeren.”

“Zowel oudere als jongere generaties moeten water bij de wijn doen”

Water bij de wijn

Soms zijn er confrontaties tussen juniors en ervaren seniors op het werk. Hoe ga je hiermee om? Volgens Bouma moeten beide generaties water bij de wijn doen. “De jongere generatie heeft vaak een punt, maar moet zich ook realiseren dat niet alle opmerkingen meteen onveilig of grensoverschrijdend zijn.” Gen X blijft de grootste generatie op de werkvloer. “Probeer daarom om je niet te veel aan ze te ergeren”, adviseert Bouma. “Het leren omgaan met deze generatie is ook een belangrijke vaardigheid. Je hoeft natuurlijk geen seksisme of handtastelijkheden te tolereren. Maar oudere collega’s zijn niet meer in competitie met juniors en hebben veel expertise. Jongere generaties zouden oudere collega’s daarom op dat vlak vaker moeten ‘misbruiken’ en zich afvragen wat ze van hen kunnen leren.” Tegelijkertijd moeten oudere generaties volgens Bouma eens wat vaker twee keer nadenken voor ze iets zeggen.

 “Probeer oudere collega’s met veel expertise vaker op dat vlak te ‘misbruiken’”

Ontwikkelen en investeren

“Het is slim dat jonge generaties niet stelselmatig willen overwerken”, zegt Bouma. “Er zijn op dit moment minder millennials en Gen Z-ers op de werkvloer, dus het is logisch dat werkgevers hun best doen om ze tegemoet te komen. Tegelijkertijd ben ik een echte boomer en zou ik niet aan het begin van mijn carrière al beginnen met parttime werken, omdat je het vak dan niet leert. Je hebt als starter veel meer uren nodig om je werk goed te doen dan je oudere collega’s. Bovendien is het belangrijk dat je er vaak bent op kantoor omdat er van alles gebeurt in een organisatie en je als jongere collega daar nog veel over moet leren.”

Volgens Bouma moet je daarom soms door de zure appel heen bijten en investeren voordat je de leukere klusjes op het werk kunt doen. Vaak krijg je zo vanzelf een betere werk/privé-balans. “De jongere generatie heeft het steeds over ‘tijd voor zichzelf’, maar je hebt ook tijd voor jezelf op het werk. Als je erin blijft investeren, wordt het bovendien steeds leuker.”

“Voor jonge mensen is het misschien ingewikkeld om het grotere plaatje te zien en te beseffen dat je eerst stomme dingen moet doen, zodat je later leukere dingen kunt doen. Dat werd mijn generatie met de paplepel ingegoten, terwijl Gen Z nu vaker vage adviezen krijgt als ‘volg je hart’.”

“De jongere generatie heeft het steeds over ‘tijd voor zichzelf’, maar je hebt ook tijd voor jezelf op het werk”

Workations en werkborrels

We staan tenslotte nog even stil bij een paar werktrends. Zo heb je de steeds populairdere ‘workations’, waarbij Nederlanders massaal in de winter naar Kaapstad of Bali trekken. Bouma: “Dit lijkt me slim om te doen, maar maakt je niet populair bij collega’s in Nederland, die extra werk krijgen en jaloers kunnen worden. Vraag daarom of je soms iets extra’s kan doen, blijf zichtbaar en blijf investeren in de relatie met je collega’s en leidinggevende.”

Bouma pleit al haar hele leven voor thuiswerken, een inmiddels flink ingeburgerde werktrend. Thuiswerkers moeten zich alleen wel realiseren dat ze af en toe ook naar kantoor moeten gaan. “Daar krijg je tegenspraak, hoor je nieuwe dingen en leer je mensen beter kennen – essentieel voor een goede samenwerking.” Ze vindt ook dat mensen naar werkborrels moeten gaan. “Je leert hier nieuwe dingen en kweekt belangrijke sociale vaardigheden waar je in het dagelijks leven ook iets aan hebt.”

Japke-d. Bouma treedt op als keynote op MainStage HR, het hoofdpodium tijdens HR Live op 17 oktober 2024. Wil jij horen hoe Japke verder denkt over generatieverschillen op de werkvloer? Schrijf je dan hier in.